Kıymetli evrak hukuku, kıymetli evraklar ile ilgili yasal konuları ele alan hukuk dalıdır. Kıymetli evraklar, bir hakkın veya alacak hakkının senede bağlandığı ve bu hakkın senetsiz olarak ileri sürülemediği veya devredilemediği senetlerdir. Kıymetli evraklar, ticari hayatta önemli bir yere sahiptir ve ticaretin kolaylaştırılmasında, güvence sağlanmasında ve taraflar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinde önemli rol oynarlar.
Kıymetli Evrakın Tanımı
Kıymetli evrak, Türk Ticaret Kanunu’nun 645. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Kıymetli evrak, bunlarda mündemiç olan hak senetten ayrı olarak dermeyan edilemediği gibi, başkalarına da devredilemez senetlerdir.”
Bu tanımdan hareketle, kıymetli evrakın unsurlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kıymetli evrakta bir hak bulunur. Bu hak, özel hukuka ilişkin, ekonomik değeri olan, parayla ölçülebilir ve devredilebilir olmalıdır.
- Kıymetli evrak yazılı bir belgedir. Kıymetli evrakın geçerli olabilmesi için yazılı bir belgeye ihtiyaç vardır.
- Kıymetli evrakta hak ve senet birbirinden ayrılmazdır. Kıymetli evrakta hak, senetsiz olarak ileri sürülemez veya devredilemez.
Kıymetli Evrakın Türleri
Kıymetli evraklar, içeriklerine göre şu şekilde sınıflandırılabilirler:
- Kambiyo senetleri: Poliçe, bono ve çek, kambiyo senetleri olarak adlandırılır. Kambiyo senetlerinin ortak özelliği, bir borcun ödenmesini veya bir işlemin yapılmasını talep eden bir belge olmalarıdır.
- Emtia senetleri: Emtia senetleri, bir emtianın teslimini veya satışını sağlayan senetlerdir. Emtia senetlerinin ortak özelliği, bir emtianın teslimini veya satışını talep eden bir belge olmalarıdır.
- Pay senetleri: Pay senetleri, bir şirketin ortaklarına sermaye paylarını temsil eden senetlerdir. Pay senetlerinin ortak özelliği, bir şirketin ortaklarına sermaye paylarını temsil eden bir belge olmalarıdır.
- Menkul kıymetler: Menkul kıymetler, bir şirketin ortaklarına sermaye paylarını temsil eden pay senetlerinin yanı sıra, borçlanma araçları, para piyasası araçları ve diğer değer taşıyan kıymetlerdir.
Kıymetli Evrakın Devri
Kıymetli evrakın devri, kıymetli evrakta yer alan hakkın başka bir kişiye geçirilmesidir. Kıymetli evrakın devri, senet metninde yer alan devrin şekline uygun olarak yapılır. Kıymetli evrakın devri, kıymetli evrakın üzerindeki hakkın devrini sağlar.
Kıymetli Evrakın İptali
Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evrakta yer alan hakkın ortadan kaldırılmasıdır. Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evrakın metninde yer alan iptal hükmüne göre yapılır. Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evrakta yer alan hakkın ortadan kaldırılmasını sağlar.
Kıymetli Evrak Hukukunun Önemi
Kıymetli evraklar, ticari hayatta önemli bir yere sahiptir. Kıymetli evraklar, ticaretin kolaylaştırılmasında, güvence sağlanmasında ve taraflar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinde önemli rol oynarlar. Kıymetli evraklar, aşağıdaki nedenlerle önemlidir:
- Kıymetli evraklar, ticaretin kolaylaştırılmasına yardımcı olur. Kıymetli evraklar, bir borcun ödenmesini veya bir işlemin yapılmasını talep eden bir belge olmaları nedeniyle, taraflar arasındaki ilişkileri kolaylaştırır.
- Kıymetli evraklar, güvence sağlar. Kıymetli evraklar, bir hakkın veya alacak hakkının senede bağlanması nedeniyle, taraflar arasındaki ilişkilerin güvence altına alınmasını sağlar.
- Kıymetli evraklar, taraflar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesini sağlar. Kıymetli evraklar, bir hakkın veya alacak hakkının senede bağlanması nedeniyle, taraflar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesini sağlar.
Kıymetli evrak hukuku, kıymetli evraklar ile ilgili yasal konuları ele alan ve kıymetli evrakın önemini ortaya koyan önemli bir hukuk dalıdır.