İş mahkemeleri nelerdir?

İş hayatında işçi ve işveren arasında zaman zaman anlaşmazlıklar yaşanabilir. Bu tür anlaşmazlıkların hukuki zeminde çözülebilmesi için özel bir yargı kolu olan iş mahkemeleri devreye girer. İş mahkemeleri, işçi-işveren ilişkilerinden doğan uyuşmazlıkları çözmekle görevli mahkemelerdir. Peki, iş mahkemeleri tam olarak nedir, hangi konularda yetkilidir ve nasıl bir işleyişe sahiptir? Bu yazıda iş mahkemelerinin detaylarını ele alacağız.

İş Mahkemeleri Nedir?

İş mahkemeleri, iş hukuku kapsamında doğan uyuşmazlıkları çözmek için kurulmuş uzmanlaşmış bir yargı birimidir. Türkiye’de iş mahkemelerinin işleyişi, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu mahkemeler, işçi ve işveren arasındaki hak ve menfaat uyuşmazlıklarını çözmekle görevlidir.

İş Mahkemelerinin Görev Alanı

İş mahkemelerinin yetkili olduğu davalar genellikle şu konuları kapsar:

1. İşçilik Alacakları
   • Kıdem tazminatı
   • İhbar tazminatı
   • Fazla mesai ücretleri
   • Yıllık izin ücreti
   • Ücret ve diğer işçilik alacakları
2. İş Sözleşmesi ile İlgili Davalar
   • İşe iade davaları
   • İş sözleşmesinin feshi nedeniyle doğan tazminat talepleri
   • Haksız fesih davaları
3. Sendikal Uyuşmazlıklar
   • İşçilerin sendika özgürlüğüne ilişkin ihlaller
   • Sendikal faaliyetlerden kaynaklanan işten çıkarmalar
4. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
   • İş kazalarından doğan maddi ve manevi tazminat davaları
   • Meslek hastalıkları nedeniyle açılan davalar
5. Diğer İş Hukuku Uyuşmazlıkları
   • Toplu iş sözleşmelerinden kaynaklanan sorunlar
   • İşverenin sigorta primleriyle ilgili yükümlülükleri

İş Mahkemelerine Başvuru Süreci

İş mahkemelerine başvuru, genellikle arabuluculuk süreci tamamlandıktan sonra yapılır. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre bazı iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk zorunlu bir ön koşuldur. Örneğin, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi davalarda arabuluculuk sürecinin sonuçsuz kalması durumunda iş mahkemesine başvuru yapılabilir.

Başvuru sürecinde izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

1. Arabuluculuk Süreci:
   • Taraflar, arabulucu eşliğinde anlaşmaya çalışır.
   • Anlaşma sağlanamazsa, arabulucu bir rapor düzenler.
2. Dava Açma:
   • Arabuluculuk sürecinin olumsuz sonuçlanması durumunda, işçi veya işveren iş mahkemesinde dava açabilir.
   • Dava dilekçesi, mahkemeye sunulur.
3. Yargılama Süreci:
   • Dava, tarafların delillerinin incelenmesi ve tanık ifadelerinin dinlenmesiyle ilerler.
   • Mahkeme, davanın durumuna göre bir karar verir.

İş Mahkemelerinin İşleyişi

İş mahkemeleri, iş hukuku konusunda uzmanlaşmış hâkimler tarafından yönetilir. Mahkemeler, dava sürecinde hızlı bir çözüm sunmayı hedefler.

• Hızlı Yargılama: İş mahkemeleri, mümkün olduğunca hızlı sonuçlanması gereken davaları ele alır. Özellikle işten çıkarmalar ve tazminat davalarında karar sürecinin kısa tutulması amaçlanır.
• Delil İncelemesi: Tarafların sunduğu belgeler, tanık ifadeleri ve bilirkişi raporları detaylı bir şekilde incelenir.
• Temyiz Süreci: İş mahkemesi kararına itiraz edilmesi durumunda dava, istinaf mahkemesine ve gerektiğinde Yargıtay’a taşınabilir.

İş Mahkemelerinin Önemi

İş mahkemeleri, işçilerin haklarının korunması ve işverenlerin yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu mahkemeler, işçi-işveren ilişkilerinde adaletin sağlanması ve taraflar arasındaki dengenin korunması için hayati bir rol oynar.