Ceza mahkemeleri, suç işleyen kişilerin yargılandığı, toplum düzenini ve adaletin sağlanmasını amaçlayan mahkemelerdir. Türkiye’deki ceza yargılaması, çeşitli ceza mahkemeleri aracılığıyla yürütülmektedir ve her mahkeme türü farklı suç türleri ile ilgilenir. Peki, ceza mahkemeleri kaça ayrılır ve hangi tür davalara bakar? İşte Türkiye’deki ceza mahkemesi türleri ve bu mahkemelerin görevleri hakkında detaylı bilgiler.
1. Asliye Ceza Mahkemesi
Asliye Ceza Mahkemesi, en sık karşılaşılan ceza mahkemesi türlerinden biridir. Bu mahkeme, belirli suç türleri ve ceza sınırlarına göre görevlidir. Asliye Ceza Mahkemeleri’nin baktığı davalar genellikle ağır ceza kapsamına girmeyen suçlardan oluşur. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) belirlenmiş olan suçlar arasında, 10 yıla kadar hapis cezası gerektiren suçlar Asliye Ceza Mahkemeleri’nde yargılanır. Bu suçlar genellikle mala zarar verme, dolandırıcılık, hakaret ve basit yaralama gibi suçlardır.
Asliye Ceza Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- 10 yıl ve daha az hapis cezası gerektiren suçların yargılanması
- Basit suçların, dolandırıcılık, hakaret gibi davaların karara bağlanması
2. Ağır Ceza Mahkemesi
Ağır Ceza Mahkemesi, daha ciddi suçların ve yüksek ceza sınırlarının olduğu davalara bakan mahkeme türüdür. Cinayet, cinsel saldırı, yağma, uyuşturucu ticareti gibi suçlar bu mahkemede ele alınır. Ağır Ceza Mahkemeleri’nde genellikle 10 yıl ve daha fazla hapis cezası gerektiren suçlar yargılanır. Bu mahkemeler, üç hakimden oluşur ve davalara başkanlık eden bir başkan ve iki üye hakim bulunur.
Ağır Ceza Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçların yargılanması
- Cinayet, uyuşturucu ticareti, cinsel saldırı gibi ağır suçların yargılanması
- Özellikle organize suçlar ve terör suçları bu mahkemelerde ele alınır.
3. Çocuk Mahkemesi
Çocuk Mahkemesi, suça sürüklenen çocukların yargılandığı özel bir mahkemedir. 18 yaşını doldurmamış bireylerin işlediği suçlar, yetişkin mahkemelerinden farklı olarak Çocuk Mahkemeleri’nde görülür. Çocuk mahkemeleri, çocuğun psikolojik, eğitimsel ve sosyal gelişimini göz önünde bulundurarak karar verir ve ceza yerine rehabilitasyona yönlendirmeyi hedefler.
Çocuk Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- 18 yaş altındaki bireylerin işlediği suçların yargılanması
- Çocukların rehabilitasyonu ve topluma kazandırılmasına yönelik tedbir kararlarının alınması
4. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi
Eğer çocuk ağır bir suç işlemişse (örneğin cinayet, cinsel suçlar gibi ağır suçlar), bu durumda yargılama Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılır. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi, çocuklara yönelik daha ağır cezaların tartışıldığı bir yargılama organıdır ancak yine de çocuğun rehabilitasyonu ön planda tutulur.
Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- Ağır suç işleyen çocukların yargılanması
- Çocukların suça itilmesini önlemek için ceza dışındaki önlemlerle birlikte karar verilmesi
5. Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi
Fikri ve sınai haklarla ilgili olan bu mahkemeler, telif hakkı ihlalleri, marka ve patent hakları gibi konularda yargı yetkisine sahiptir. Örneğin, bir müzisyenin telif haklarını ihlal eden bir duruma karşı dava açması gerekiyorsa, bu tür davalar Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi’nde görülür.
Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- Telif hakları, patent ve marka ihlalleri gibi konuların yargılanması
- Fikri mülkiyet haklarına yönelik ihlallerin cezalandırılması
6. İcra Ceza Mahkemesi
İcra Ceza Mahkemesi, icra ve iflas kanunlarına aykırı davranan bireyler ve kurumlar için cezai yaptırımların uygulandığı mahkemedir. İcra ve iflas süreçlerinde borçlarını ödemeyen veya yasalara aykırı davranışlarda bulunan kişiler İcra Ceza Mahkemesi’nde yargılanır.
İcra Ceza Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri:
- İcra ve iflas kanununa aykırılık gösteren fiillerin yargılanması
- Borçlunun mal kaçırma, icra işlemlerine aykırı davranma gibi suçların cezalandırılması
7. Sulh Ceza Hakimliği
Sulh Ceza Hakimliği, ceza yargılamasında adli kontrol, tutuklama, yakalama gibi koruma tedbirlerinin karara bağlandığı ve ilk derece yargılamalarının yapıldığı mahkemedir. Sulh Ceza Hakimliği, kısa süreli ve belirli suçlar üzerinde ilk incelemeleri yaparak gerekli kararları verir.
Sulh Ceza Hakimliği’nin Görev ve Yetkileri:
- Tutuklama ve adli kontrol gibi tedbirlerin değerlendirilmesi
- Suç şüphesi olan kişilerin gözaltı ve yakalama kararlarının alınması
