Kamulaştırma, kamu yararı için özel mülkiyete tabi taşınmazların kamuya devrini sağlayan bir işlemdir. Acele kamulaştırma ise, olağanüstü şartlarda kamusal ihtiyaçların acil olarak karşılanması amacıyla, kamulaştırma işlemlerinin bazı aşamalarının sonraya bırakılarak taşınmaza derhal el koyulmasını sağlayan istisnai bir kamulaştırma yöntemidir.
Acele Kamulaştırmanın Şartları:
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesinde acele kamulaştırmanın şartları şu şekilde belirtilmiştir:
- Savaş, seferberlik, afet, salgın hastalık, yangın, su baskını gibi olağanüstü hallerin veya kamu güvenliğinin, kamu düzeninin veya milli ekonominin acil ve zorunlu ihtiyaçlarının kamulaştırmayı ivedi olarak gerektirdiği durumlarda.
- Kamu yatırımlarının gecikmesinin telafisi mümkün olmayan zararlara yol açacağı durumlarda.
Acele Kamulaştırma İşlemleri:
Acele kamulaştırma işlemleri, olağan kamulaştırma işlemlerinden bazı önemli farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar şunlardır:
- Kıymet Takdiri:Acele kamulaştırmada kıymet takdiri işlemi, kamulaştırma işleminin tamamlanmasından sonra yapılır. Bu aşamada, bilirkişiler tarafından kamulaştırılan taşınmazın değeri belirlenir ve kamulaştırma bedeli maliklere ödenir.
- El Koyma:Acele kamulaştırmada idare, kamulaştırma kararının alınması ile birlikte taşınmaza el koyabilir. Malikler, taşınmazı tahliye etmek zorundadır.
- İtiraz:Malikler, kamulaştırma kararına ve kamulaştırma bedelinin tespitine karşı İdari Yargıya dava açma hakkına sahiptir.
Acele Kamulaştırmanın Hukuki Nedenleri:
Acele kamulaştırma işleminin tamamlanmasıyla birlikte, kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti kamuya geçer. Malikler, kamulaştırma bedelini alma hakkına kazanır.
Acele Kamulaştırmaya İlişkin Tartışmalar:
Acele kamulaştırma, maliklerin haklarının korunması açısından bazı endişelere yol açmaktadır. Bu endişeler şunlardır:
- Maliklerin kamulaştırma bedelinin altında tazminat alma riski.
- Maliklerin taşınmazlarını tahliye etmek zorunda kalmaları ve yeni bir konut bulmaları için yeterli sürenin olmaması.
- İdari Yargıya dava açma sürecinin uzun ve karmaşık olması.
