İşten ayrılma süreci, çalışanlar açısından hakların korunması ve adil bir şekilde fesih gerçekleştirilmesi açısından önemlidir. Ancak, çalışanların işten ayrıldıktan sonra dava açma haklarının sürelerle sınırlandırıldığını bilmek önemlidir. İşte işten ayrıldıktan sonra dava açma süreleri ve hangi durumlarda hangi hak talep edilebilir gibi konular hakkında detaylı bir rehber.
İşten Ayrılma ve Dava Açma Süreleri
İşten ayrıldıktan sonra bir çalışan işverene karşı çeşitli haklar için dava açabilir. Ancak, bu davalar belirli zaman aşımı sürelerine tabi olduğundan, hak kaybına uğramamak adına bu sürelerin takip edilmesi gerekir. Türkiye’de iş davalarındaki zaman aşımı süreleri, 2017 yılında yapılan yasal değişikliklerle bazı haklar için beş yıldan iki yıla indirilmiştir. İşte en sık açılan iş davaları ve süreleri:
- Kıdem Tazminatı Davaları
- Kıdem tazminatı, çalışanların en çok talep ettiği haklardan biridir. Bir çalışan, iş yerinde en az bir yıl çalışmışsa ve haklı bir sebeple işten ayrılmak zorunda kalmışsa kıdem tazminatına hak kazanır.
- Kıdem tazminatı davası açmak için belirlenen zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu süre, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. İşten ayrılmayı izleyen 5 yıl içerisinde dava açılmazsa, çalışan kıdem tazminatı talep etme hakkını kaybeder.
- İhbar Tazminatı Davaları
- İşverenin veya çalışanın iş sözleşmesini sonlandırırken karşı tarafa belirli bir süre önceden haber vermesi gerekir. Bu süreye uyulmadığı takdirde ihbar tazminatı gündeme gelir. İşten çıkarılan bir çalışan veya işveren, bu hakkı talep edebilir.
- İhbar tazminatında dava açma süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir. Çalışan veya işveren, ihbar tazminatı talep etmek için bu süre içerisinde mahkemeye başvurmalıdır.
- Fazla Mesai ve Diğer Alacaklar
- Çalışanlar fazla mesai, tatil günü çalışması veya yıllık izin ücreti gibi alacakları için de işverene karşı dava açabilirler.
- Fazla mesai, hafta tatili veya bayram tatillerinde yapılan çalışmalar için de 5 yıllık zaman aşımı süresi uygulanır. Yani, işten ayrıldıktan sonraki 5 yıl içerisinde bu haklar talep edilebilir.
- Manevi Tazminat Davaları
- İş yerinde mobbing, hakaret veya kişilik haklarına saldırı gibi durumlar nedeniyle çalışan manevi tazminat talep edebilir. Manevi tazminat davalarında zaman aşımı süresi ise genel olarak farklılık gösterebilir ve 2 yıldan 10 yıla kadar çıkabilir.
- Örneğin, bir çalışanın maruz kaldığı psikolojik taciz nedeniyle açacağı dava için işten ayrıldıktan itibaren 2 yıl içinde başvuruda bulunması gerekmektedir.
İş Mahkemelerine Başvuru Süreci
İşten ayrıldıktan sonra dava açmayı düşünen çalışanlar için ilk adım, arabuluculuk sürecidir. 2018 yılında yürürlüğe giren yeni düzenlemeyle birlikte işçi ve işveren arasındaki birçok uyuşmazlıkta öncelikle arabuluculuk aşamasına başvurulması zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuk süreci başarılı olmazsa, çalışan dava açma hakkını kullanabilir.
- Arabuluculuk Başvurusu: İşten ayrıldıktan sonra çalışan, arabulucuya başvurarak işverenle anlaşmaya varmaya çalışır. Arabuluculuk süreci genellikle 2-4 hafta içinde sonuçlanır.
- Dava Açma: Eğer arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, çalışan iş mahkemesine dava açabilir. Yukarıda belirtilen zaman aşımı sürelerine dikkat edilmelidir.
Dava Açarken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Dava açma sürecinde hak kaybına uğramamak için işten ayrılan çalışanların dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
- Zaman Aşımı Sürelerine Dikkat Edin: İşten ayrıldıktan sonra dava açma süreleri kaçırılmamalıdır. Özellikle kıdem ve ihbar tazminatları gibi talepler için 5 yıllık süre göz önünde bulundurulmalıdır.
- Belgeleri Hazırlayın: Çalışma sürenizi, maaş bordrolarınızı, fazla mesaiye ilişkin belgeleri ve diğer iş yeri kayıtlarını dava dosyanıza eklemeniz önemlidir. Belgeler, hak talep sürecinde önemli bir dayanak sağlar.
- Arabuluculuk Sürecine Katılın: Arabuluculuk süreci, dava açmadan önce zorunlu bir aşamadır. Bu nedenle, sürece katılım sağlamak ve anlaşmaya varmaya çalışmak faydalı olabilir.
