Sözleşmeler hukuku, en az iki kişinin bir hukuki sonuç doğurmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarından meydana gelen hukuki işlemi inceleyen bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, sözleşmelerin yapılması, geçerliliği, yorumlanması, hükümleri, ifası, sona ermesi ve hükümsüzlüğü gibi konuları ele alır.
Sözleşmeler hukukunun temel ilkesi, sözleşme özgürlüğü ilkesidir. Bu ilke uyarınca, taraflar kendi iradeleriyle aralarındaki hukuki ilişkiyi diledikleri gibi düzenleme serbestisine sahiptir. Ancak bu serbesti, kanunların emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı olamaz.
Sözleşmeler hukuku, günlük yaşamda önemli bir yere sahiptir. İnsanlar, alışveriş yapmak, iş yapmak, evlenmek, boşanmak, miras bırakmak gibi birçok konuda sözleşmeler yaparlar. Sözleşmeler hukuku, bu sözleşmelerin hukuki geçerliliğini, hükümlerini ve sonuçlarını düzenler.
Sözleşmelerin Türleri
Sözleşmeler hukuku, sözleşmeleri farklı kriterlere göre sınıflandırır. Bu kriterlerden bazıları şunlardır:
- Tarafların sayısına göre: Tarafların sayısına göre sözleşmeler, tek taraflı sözleşmeler ve iki taraflı sözleşmeler olarak ikiye ayrılır. Tek taraflı sözleşmelerde, sadece bir tarafın irade açıklaması sözleşmenin kurulmasını sağlar. Örneğin, bağış sözleşmesi tek taraflı bir sözleşmedir. İki taraflı sözleşmelerde ise, her iki tarafın irade açıklaması sözleşmenin kurulmasını sağlar. Örneğin, satım sözleşmesi iki taraflı bir sözleşmedir.
- Sonuçlarına göre: Sonuçlarına göre sözleşmeler, borç doğuran sözleşmeler ve borç sona erdiren sözleşmeler olarak ikiye ayrılır. Borç doğuran sözleşmelerde, taraflar arasında yeni borç ilişkisi kurulur. Örneğin, satım sözleşmesi borç doğuran bir sözleşmedir. Borç sona erdiren sözleşmelerde ise, taraflar arasındaki mevcut borç ilişkisi sona erer. Örneğin, ifa sözleşmesi borç sona erdiren bir sözleşmedir.
- İçeriklerine göre: İçeriklerine göre sözleşmeler, ticari sözleşmeler ve tüketici sözleşmeleri olarak ikiye ayrılır. Ticari sözleşmeler, ticari faaliyet kapsamında yapılan sözleşmelerdir. Tüketici sözleşmeleri ise, ticari veya mesleki amaç güdülmeksizin yapılan sözleşmelerdir.
Sözleşmelerin Geçerliliği
Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için, aşağıdaki şartlara sahip olması gerekir:
- Sözleşmenin tarafları, sözleşme yapma ehliyetine sahip olmalıdır.
- Sözleşmenin konusu, hukuka ve ahlaka uygun olmalıdır.
- Sözleşmenin şekli, kanun tarafından öngörülmüşse, bu şekil şartına uyulmalıdır.
Sözleşmelerin Yorumlanması
Bir sözleşmenin yorumlanması, sözleşmenin taraflarınca ne anlaşıldığını belirleme sürecidir. Sözleşmelerin yorumlanması sırasında, sözleşmenin metni, sözleşmenin yapıldığı tarihte geçerli olan hukuk kuralları, sözleşmenin amacı ve tarafların iradeleri dikkate alınır.
Sözleşmelerin Hükümleri
Bir sözleşmenin hükümleri, sözleşmenin taraflarınca kararlaştırılan kurallardır. Sözleşme hükümleri, taraflar arasında bağlayıcıdır.
Sözleşmelerin İfası
Sözleşmenin hükümlerinin yerine getirilmesi işlemine sözleşmenin ifası denir. Sözleşmenin ifası, tarafların sözleşmeden kaynaklanan borçlarını yerine getirmeleridir.
Sözleşmelerin Sona Ermesi
Bir sözleşmenin sona ermesi, sözleşmenin hükümsüzlüğü, sözleşmenin feshi veya sözleşmenin sona ermesi gibi nedenlerle olabilir.
Sözleşmeler Hukukunun Önemi
Sözleşmeler hukuku, günlük yaşamda önemli bir yere sahiptir. İnsanlar, alışveriş yapmak, iş yapmak, evlenmek, boşanmak, miras bırakmak gibi birçok konuda sözleşmeler yaparlar. Sözleşmeler hukuku, bu sözleşmelerin hukuki geçerliliğini, hükümlerini ve sonuçlarını düzenler.
Sözleşmeler hukuku, kişilerin hak ve menfaatlerini korumaya yardımcı olur. Sözleşmenin geçerli olmaması durumunda, taraflar arasındaki hukuki ilişkide belirsizlikler ortaya çıkar. Sözleşmenin hükümlerinin yanlış yorumlanması veya ihlal edilmesi durumunda, taraflar arasında anlaşmazlıklar yaşanabilir. Sözleşmeler hukuku, bu tür sorunların çözümüne yardımcı olur.